Čovjek za sva dobra vremena

Vrijeme u kome živimo nije naklonjeno dobrim ljudima kojih je sve manje. U čistoti svojih ideja plemeniti ljudi su i istinska gospoda. Ešref Zaimbegović, magistar ekonomskih nauka, političar, privrednik, fudbaler, nekada jedan od najboljih studenata na Ekonomskim fakultetu u Beogradu, to je gospodin i čovjekoljubiva ličnost, sa naslijeđenim gospodskim osjećanjem života. Od oca, automehaničara, partizana od 1943. godine, naslijedio je odanost radu i znanju, poštovanju i uvažavanju ljudi u svom gradu i svojoj Jugoslaviji.

U svijet je krenuo sa knjigom u ruci i loptom još prije nekih šest decenija. Sa knjigom i dalje aktivno druguje, nedavno je dobio nagradu kao jedan od troje najrevnosnijih čitalaca Narodne biblioteke u Bosanskom Šamcu. Ešref je rođen 1946. godine u Modriči; od ranog djetinjstva živi u Bosanskom Šamcu odakle mu je majčina familija, a gdje su rođeni političari Alija Izetbegović, Zoran Đinđić, Sulejman Tihić, pisac Mato Blažević, fudbaleri Ilija Katić, Mustafa Hodžić i Srebrenko Repčić, u okolini grada narodni heroji Mitar Trifunović Učo i Pero Bosić. I sa fudbalom je Ešref stalno u kontaku. Nekadašnja osmica ili desetka Fudbalskog kluba Borac i danas daje podršku mladim igračima ovog kluba. A desetka je često upisivana i u njegovom indeksu.

I baš na Ekonomskom fakultetu rodiće se iskreno i trajno prijateljstvo trojice drugova, po opredjeljenju Jugoslovena. Anto Domazet iz Modriče, Slobodan Dukić iz Beograda sa Dorćola i Ešref Zaimbegović su prijatelji punih pet i po decenija. To su tri druga koji svoj smisao u životu vide u borbi protiv nacionalizma, nacizma i fašizma. To su, kratko rečeno, tri antiratna druga.

Poslije fakulteta, vraća se u Bosanski Šamac, počinje da radi u banci, zatim je profesor u Ekonomskoj školi, potpredsjednik Skupštine opštine i predsjednik Izvršnog odbora opštine. Bio je i direktor ''Agroprometa'' preduzeća koje je objedinjavalo poljoprivredu i trgovinu i zapošljavalo oko hiljadu radnika. Kruna karijere mladog privrednika je dolazak u Tvornicu automobilskih stakala u izgradnji ''Uniglas''. Tu je direktor i prvi zaposleni u kolektivu koji će ubrzo imati 350 radnika, a najveći dio proizvodnje išao je u Folksvagen; vrijednost izvoza iznosila je oko četrdeset miliona njemačkih maraka. ''Uniglas'' je automobilska stakla prodavao i preduzeću ''Zastavaauto'' u Kragujevcu kao i za automboile zaporožac u Sovjetskom Savezu. Susretao se sa eminentnim ličnostima automobilske industrije u Evropi i Jugoslaviji i obogaćivao svoje znanje. Jedne godine dobio je priznanje kao najuspješniji privrednik dobojskog regiona…

S početka 1992. godine crni oblaci prekrili su Jugoslaviju i počele su kiše muka i suza i stradanja nevinih ljudi. U aprilu srpske paravojne snage preuzimaju Bosanski Šamac i Ešref Zaimbegović je uhapšen 9. maja pod optužbom da je, između ostalog, i njemački špijun! ''Uhapšen si'', saopštio mu je tadašnji šef policije Stevo Todorović Stiv (kasnije osuđeni ratni zločinac) u prisustvu dvojice Kragujevčana, pripadnika ''Belih orlova''. Orlušine, poznate i kao šešeljovci i osvetnici iz Kragujevca, grada koji je kupovao automobilska stakla iz Ešrefovog ''Uniglasa'', samo dva dana ranije ubili su u selu Crkvina, kod Šamca, osamnaest zarobljenika kao osvetu za jednog njihovog poginulog druga. Ešrefova supruga je takođe odvedena u zarobljeništvo gdje je zadržana deset mjeseci, a majka je protjerana iz vlastite kuće.

U zarobljeništvu je Ešref Zaimbegović proveo punih trinaest mjeseci. O tim danima u Bosanskom Šamcu, Batkoviću i Vlasenici pisao je u svom zapisu objavljenom pod naslovom ''Iskre svjetlosti u tamnim vremenima'' na portalu tačno.net u Mostaru. U crtici koju je naslovio ''Poštar protiv Cara'' piše:

''Jedna grupa nas ide, u pratnji desetine stražara, da skida telefonski kabel u jednom bošnjačkom selu. Selo prazno, sve kuće puste, nigdje žive duše. Cijeli dan skidamo kabel i poslije podne dovozimo ga u dvorište pošte u Vlasenici. Vojnici odlaze, a čovjek iz pošte pita nas kud treba da idemo. Neko reče da idemo u zatvorsku spavaonicu, ali da će doći Car (Predrag Bastah, kasnije osuđeni ratni zločinac) da nas vodi da čistimo neke zgrade i ulice. Car je to radio na svoju ruku, ali niko nije smio da mu se suprotstavi. Poštar veli: ''Neće vas Car zajebavati, hajte kod mene u centralu''. Tu smo se odmarali, kad jedan od zarobljenika upita: ''Imam sestru u Prijedoru, mogu li je pozvati?''. ''Zovi'', kaže poštar. On porazgovara sa sestrom, a ja se okuražim i pitam: ''Imam djecu u Njemačkoj, nismo se čuli ni vidjeli godinu dana''. ''Zovi'', velikodušno kaže poštar.'' Zovem Njemačku, dobijem starijeg sina, evo da znaš da ti je otac živ, reci i drugima da znaju. Nikada neću zaboraviti taj plemeniti gest nepoznatog poštara iz Vlasenice ''. Zabilježio je Ešref i da je njegov drug Dragan Delić bio u teškoj depresiji i nije vjerovao da će ikada biti razmijenjen i slobodan. Bio je psihički slomljen jer su mu zlikovci kombinirkama izvadili osam zdravih zuba. Ipak, petog septembra 1992. stražar zove Dragana i kaže mu da ide u razmjenu. Kasnije je napisao knjigu ''Budi hrabar i ne zaboravi'', istinitu ispovijest, u kojoj su opisani brojni užasi nad zarobljenicima.

U danima zarobljeništva Ešref Zaimbegović često je mislio na svoje sinove, majku, sestru i suprugu koje su maltretirane i ponižavane. Majka je u vrijeme Ešrefovih studija mukotrpno radila kako bi pomogla sinu da završi visoke škole. Mislio je i na Antu i Slobodana, dvojicu drugara, sa kojima je igrao fudbal u studentskom timu ''Ekonomist''. Ešref je bio desna polutka, Anto lijeva, a Slobodan desno krilo. Sva trojica su igrali i u svojim timovima: Ešref u bosanskošamačkom Borcu, Anto u Modriči, a Slobodan je kao pionir i junior proveo pet godina u Crvenoj zvezdi i kasnije igrao za Dorćol. Često se čuju, posjećuju se, razmjenjuju mišljenja. Jednom prilikom Slobodan Dukić je bio u Bosanskom Šamcu i zapisao: ''Zapamtio sam jednu našu šetnju čaršijom. Sugrađani su ga srdačno pozdravljali kao najrođenijeg. Pa zašto su onda ''vitezovi pravoslavlja'' tog uglednika strpali u tamnicu? I dandanas čujem od njegovih sugrađana – Ko? Ešref! Pa to je čovjek za sva dobra vremena i ljude! Eee.. ali imao je belegu. Vaspitan i školovan u duhu jugoslovenstva i socijalističkog morala, takav je smetao ''oslobodiocima''. Nije se krstio, s leva na desno ni s desna na levo, nije ni klanjao, ali mu nije smetalo što drugi upražnjavaju religiju. Bio je čovek rada i uspeha. Drug, gospodin, efendija…''.

Slobodan Dukić je bio novinar Privrednog pregleda, Ekspres politike i dugo godina iz Beograda dopisnik lista ''Delo'' u Ljubljani kao i kolumnista u više listova. Prof. dr Anto Domazet je radio u Rafineriji ulja u Modriči, bio član Poslovodnog odbora Natrona u Maglaju i u ''Energoinvestu'' u Sarajevu; bio je profesor Ekonomskog fakulteta, poslanik u Skupštini Bosne i Hercegovine, nekada ministar u prvoj ''građanskoj'' vladi te države.

Ešref Zaimbegović je oslobođen i razmijenjen 15 .juna 1993. godine i zatim brzo odlazi u Njemačku. Garanciju za boravak i rad u Njemačkoj dala mu je Vegla u Ahenu, firma koja je bila partner ''Uniglasa'' i sarajevskog ''Unisa''. Vegla je dio francuskog koncerna Saint Gobain i tamo je radio četiri godine. Početkom 1997. ponuđeno mu je da preuzme poziciju finansijskog direktora u novoj fabrici automobilskih stakala Saint Gobein u Češkoj. Sa suprugom Zekijom preselio je u Horovice, blizu Praga i tamo ostao petnaest godina. Uspio sam se održati na zahtjevnoj poziciji u firmi Sekurit International i uz njemački naučio sam češki i slovački i relativno dobro engleski, zapisao je Ešref. Prezentirao sam u centrali u Parizu godišnje i višegodišnje planove. Firma je dobro poslovala, kad sam došao bilo je oko stotinu zaposlenih, ukupan prihod oko pet miliona eura i neznatan dobitak. Kad sam odlazio u penziju, firma u Horovicama je imala šest stotina radnika, prihod 120 miliona i dobit 15 miliona eura! Sa svojim gospodstvom, elegancijom i znanjem sklapa, njeguje i širi prijateljstva sa mnogim ljudima u Bosni, Srbiji, Hrvatskoj, Sloveniji, Njemačkoj, Češkoj, Francuskoj, Slovačkoj…

Kad je stekao uslove za penziju vratio se u Bosanski Šamac i u svoju davno opljačkanu kuću. Sinovi sa porodicama su ostali Njemačkoj. ''Imam prijatelje svih nacija, neke ljude više ne pozdravljam. U političkim i privrednim strukturama u gradu niko ne traži moje mišljenje. Ni pozicija, ni opozicija, ni Srbi, ni Bošnjaci. Meni je tako bolje, mirniji sam. Bavim se prevođenjem i pisanjem. Moje tekstove i prevode sa njemačkog, engleskog i češkog objavljuje Štefica Galić, urednica portala tačno.net u Mostaru. Namjeravam objaviti knjigu svojih članaka''.

Napiši i objavi knjigu, Ešrefe; to je tvoja ljudska obaveza. Jer, Mula Mustafa Bašeskija, ljetopisac i pjesnik napisao je krajem 18. vijeka da ''što se pamti nestaje, šta je zapisano ostaje''. A Ivo Andrić je sredinom dvadesetog stoljeća zabilježio da ono što nije zapisano kao da se nije ni dogodilo.