Tekstovi sa tagom: Laza Kostić

U Kneževini/Kraljevini Srbiji tokom 19. veka bračna politika se našla u rukama crkve i države. Za razliku od zapadnoevropskih zemalja u kojima je bračna jurisdikcija prešla u velikoj meri s crkve na državu, u Srbiji bračno pravo nije bilo sekularizovano

Donosimo vam izbor nekoliko Vinaverovih parodija iz njegove “Pantologije novije srpske pelengirike”, tog endemskog žanra u našoj književnosti, nastalog u ovom slučaju kao osporavateljski odgovor na glasovitu Antologiju novije srpske lirike profesora Bogdana Popovića. Ostavši najdosljednji antipopovićevac u našoj literaturi, Vinaver u toj Pantologiji iz 1920. godine demonstrira svoj žestoki pjesnički temperament, ali i svoje kritičarske postulate, podvrgnuvši parodiji sva dominantna imena tadašnje književnosti. Da nije tridesetih godina bilo njegove političko-feljtonističke eskapade u nacionalističkim časopisima „Ideje“, „XX vek“ i „Vreme“, Vinaver bi nesumnjivo ostao naš najrasniji avangardni pisac. On je kao niko dotad imao uho za ritam književnog jezika, osjećajući da se upravo u tom jeziku skriva troma utvara našeg mišljenja. Otuda on iscrpljuje registre i najboljih naših pisaca, pjesnika o kojima ima najbolje mišljenje, u ovom slučaju naprimjer Laze Kostića kada prenaglašava njegove kovačke manire, skoro u svakom stihu praveći imenice od glagola, u žestokoj aliteracijskoj zbijenosti. Kod Sime Pandurovića okomiće se na njegov pesimistički tromi ritam i banalnost asocijacija, olakotnost puta kojim dolazi do veličajnih metafizičkih sudova. U poeziji Siba Miličića i Todora Manojlovića pojačaveće njihov artificijelnost, ali i kosmičku vezanost za zavičaj. Tretirajući Milana Dedinca, dodatno će proširivati opseg njegovih nadrealističkih asocijacija

Kajanje je nemirenje sa jednim tokom stvari, koje su ugrađene u prošlost, u njen determinizam. Kajanje je put ka preobražaju, ka preobraćenju. Ono je sredstvo budućnosti; sredstvo i njeno lukavstvo. Ovo preobraćenje Laze Kostića je preobraćenje ka univerzalizmu. Nije on hteo, u času Santa Maria della Salute, samo da se snađe, koliko mu je to dato, u poslednjim danima života, kada ga je sve razočaralo, i kada je od romantičarskog njegovog nacionalizma ostalo samo kolo utvara što nije, noću, prestajalo da mu se ruga. Hteo je on tu nešto mnogo više od spasenja; i nešto neuporedivo više od odbrane. Hteo je osvojenje univerzalističko. Od pesnika nacionalne romantičarske patetike, pretvara se on u pesnika kosmizma, u pesnika vaseljenstva, u pesnika koji ne samo što poriče granice između zemalja, i kultura, granice u čovečanskoj istoriji, već i granice između života i smrti. Ono treće stanje duše, dakle, onaj zanos o kojem je on govorio u knjizi o Zmaju, to je to stanje u kojem prestaje java i prestaje san, stanje koje nije niti stanje jave niti stanje sna, već i java i san, nekakvo stanje što mu se činilo vaseljenskim, po podsticaju koji mu je, sumnje baš nikakve nema, upravo taj Zmaj, na samrtničkoj postelji, dao: One međe rastope se / Među smrti i životom

Svome pobratimu odašiljao je (iznova opako bolesnom) tek otisnute tabake, na uvid, na tumačenje, a zašto je to činio - niko tada nije znao da rastumači. Ima primisli ondašnjih da se jedan veliki srpski pesnik, prijatelj drugog velikog srpskog pesnika, zdušno pravdao pred vremenom i ljudima u vremenu u kojem su obojica živeli, a previđa se da je gest kvarenja proslave bio sasvim prirodan, dostojan obojice značajnih ljudi. Okruženi ljudima svoga doba, usamljeni i upućeni jedni na druge, pesnici su se međusobno razumevali, ali njih nisu razumeli.

Nebo je samo/ ugnuta stopa gospoda boga,/ njome da zgnječi samrtnog roba/ do poslednjeg droba.